۱۳۹۰ تیر ۲۱, سه‌شنبه

آشنایی بامنطقه ی ژاورود



منطقه ی ژاورود یکی از سه منطقه ی اورامانات است که درمیان شهر های سنندج سروآباد وکامیاران قرار گر فته است.مردم این منطقه با لهجه ی کردی اورامی صحبت میکنند .همانند سایر مناطق اورامان بسیار متدین ومقید به آداب ورسوم خود می باشند. دراین منطقه علاوه بر اورامی زبانان مردم بعضی ازروستاها با لهجه ی کردی سورانی (اردلانی) صحبت میکنند.دراین منطقه روستاهای زیادی وجود داردکه مهم ترین آن هاعبارتند از:بیساران -پایگلان- اویهنگ- بوریه ر -چشمیه ر- آریان-نیر -تنگی سر میراو-سه ریز-طا-دولاو-هلوان-هشمیز-تخته-تکیه-گلین-وسی-بزلانه- هویه وسرهویه-سوره تو-گواز-پالنگان-ژنین-ژان-ده ژن -و......... که تمام این روستاها درجنوب شرقی کوه شاهو قرار گرفته اند.بعضی ازاین روستاها دارای سابقه ی چندصد ساله اند مانند پالنگان و پایگلان وبیساران شغل اصلی مردم این منطقه باغداری ودامپروری است .درسال های اخیر مردم با کشت توت فرنگی آشنا شده اند ودرزمینهای کشاورزی به کشت این محصول پرداخته اند .به طوری که اکثر تولید توت فرنگی دراین منطقه از استان کردستان صور ت می گیرد.ولی متاسفانه هیچ گونه کارخانه ای برای تولید وتبدیل از فراورده های این محصول احداث نشده است.که می طلبد مسولین امر وهم چنین مردم دراین زمینه بیشتر فعالیت نمایند .

ادبیات کردی و لهجه هورامی


لهجه هورامی در زبان کردی"ماچو"ودر ترکی "زازا" و در فارسی "گورانی"خوانده می شود.این زبان،زبان شعر دربار امیر اردلان و بابان سلیمانیه بود آن را صیقل یافته تر و مهذب تر از دیگر لهجه های کردی می دانستند. امروزه قزلباشهای ترکیه و کاکه ای های عراق و مردم هورامان ایران و ساکنان نواحی مرکزی زاگرس تا جنوب شاهراه خانقین – کرمانشاه به این زبان تکلم می کنند.

لهجه هورامی درادبیات کردی سایقه طولانی دارد. بخش اعظم ادبیات آن شعر است که متاثر از سنت های قومی است . وسیله انتقال شعر عامه،سنت شفاهی است. اما ادبیات مکتوبی هم هست که قدمت آن زیاد است . مثلا در سده دوازدهم میلادی در سلیمانیه پوستی پیدا شد که بر آن ابیاتی مربوط به حمله عربها به ایران بود:



هورمـــزگان رمــــان، آتران کـــــــژان

ویشان شارده وه گروی گه وره کان



شـــــــنو وکــــنیان وه دیــــل بشینا

مــــــیر آزا ملــی وروی هــــــــویـــنا



روشت زردسستره مانه وه بیــکس

بــزیکا نیکا هورمـــــزو هـــیوچــکس



برای مطالعه بیشتر ر.ک به کتاب "کرد و سرزمین آن" نوشته درک کینان و ترجمه ابراهیم یونسی.

اورامان، سرزمین مهر و دوستی


واژه اورامان یا هورامان از ۲ بخش هورا به معنی اهورا و مان به معنی خانه، جایگاه و سرزمین تشكیل شده است. بنابراین اورامان به معنی سرزمین اهورایی و جایگاه اهورا مزداست. هور در اوستا به معنی خورشید آمده و هورامان جایگاه خورشید نیز معنی می دهد.
روستای اورامان تخت، در ۶۰ كیلومتری جنوب خاوری مریوان قرار گرفته كه از گذشته ایام، به عنوان مركزیت منطقه محسوب می شده و در میان اهالی به عنوان شهر و تخت پادشاهی منطقه شناخته شده است. ضمناً كوه جنوب روستا كه مهم ترین ییلاق این سرزمین است، به نام تخت خوانده می شود. معماری محل، خشكه چین چند طبقه در بر كوه است و با توجه به وجود قبور متبركه ای كه در میان تمام اورامی ها مقدس است، هرساله تعداد زیادی گردشگر و همچنین اهالی منطقه به آن سفر می كنند و در مراسم خاصی چون «پیرشالیار» رسوم كهن را به جا می آورند. همچنین شیب تند محل، باعث معماری خاص آن شده كه در حد خود بی نظیر بوده و به عنوان یكی از روستاهای دارای ارزش بافت معماری قابل نظر است. از آثار تاریخی محل، به قلعه اورامان كه بر بلندی پشت روستای اورامان و نزدیك روستای سر پیر واقع شده و بقایای یك قلعه سنگی، آب انبار و حصار می توان اشاره كرد. همچنین منزل پیرشالیار در داخل روستا از دیگر آثار با ارزش منطقه
به شمار می آید.
صنایع دستی روستا عمدتاً بافت كلاش (گیوه)، كلاه، جاجیم، تسبیح، سجاده و غیره بوده كه نیازمند توجه و حمایت بیشتر مسئولان است و طبیعت زیبای بهاری منطقه نیز جاذبه ای دیگر است كه به عنوان یكی از تفرجگاه های مهم منطقه به حساب می آید.
* اورامان، سرزمین پیران ماندگار
اورامان، سرزمین پیران ماندگاری است كه در آن زندگی كرده اند و به واسطه حضور پیر شالیار در این منطقه زیسته اند و حتی بعضی ها در آن مدفونند كه تعداد آنها را ۹۹ نفر ذكر كرده اند. پیرانی هم چون پیررستم، بابابیرو، پیرزرین، پیر چال، باباحیرانی، پیر داوود، پیروتی، یاپیروتی، یا پیر عزیز، پیر خالد، پیر قلم دار یا كرك غاز، شیخ روح الله، پیر عزیز، پیر محمد كوماسی كه از كوهسار كرمان آمده و ملاجان الله كه هركدام از طرف پیر شالیار مأموریت خاصی داشته اند.
* فنون و هنر، اصولی در زندگی اورامانی ها
هنرهای سنتی از دیرباز در میان كردها رواج داشته و با توجه به شرایط خاص جغرافیایی از تنوع برخوردار بوده است. تولید این آثار، هم مصرف محلی دارد و هم از نظر اقتصادی در بهبود زندگی مردم منطقه مؤثر است.مهم ترین هنر های سنتی را دستباف ها، قالی، گلیم، سجاده بافی، (موج، جاجیم)، شالبافی و تهیه پارچه های پشمی، گیوه دوزی، نازك كاری، منبت كاری، معرق، سفال گری، نمد مالی، زیور آلات محلی، سوزن دوزی، قرقره بافی، قلاب بافی، گل دوزی، پولك و منجوق دوزی، حصیر و سبد، بافت سیاه چادر، فلزكاری، ساخت آلات موسیقی تشكیل می دهند.
* شالبافی
مردم اورامان، با كرك نوعی بز به نام مه رهز ( (merez یا مرغوز كه دارای كرك پشم لطیفی است، شال هایی را به عرض ۲۵ سانتیمتر و طول تقریبی ۲۶ سانتیمتر می بافند كه از نخ حاصل از آن پارچه هایی تهیه شده كه با آن لباس محلی مردان كرد، چوخه و رانك، بافته می شود.
علاوه بر آن دوخت كلاه و دستكش و پووزه وانه(puzewane ) (ساق بند) با استفاده از آن در پارچه ها رواج دارد. كار بافت شال نیز در كارگاه های شالبافی كه شامل دستگاه های بافندگی ۴ ورودی است، انجام می شود.
* گیوه بافی
یكی دیگر از فنون رایج در منطقه هورامان، بافت كلاش (KLAS) است. زیره كلاش از جنس پارچه است و رویه آن هم بیشتر توسط زنان و از نخ بافته می شود.
برای تهیه زیره گیوه تكه های پارچه را برش داده و سپس آن تكه های پارچه را چند لایه كرده و كشته های آهن بر روی آن تكه پارچه می كوبند. برای كوبیدن مشته بر پارچه، آن را روی قوته (كنده درخت) قرار می دهند، سپس آن تكه پارچه ها را با استفاده از چرم گاو به یكدیگر متصل كرده و در قسمت پاشنه نری گاو را قرار می دهند و برای آنكه دور گیوه از هم باز نشود مقداری كتیرا را به دور آن می مالند. پس از آماده شدن زیر گیوه، رویه آن را كه با استفاده از نخ پنبه ای بافته شده، به زیره متصل می كنند.
* صنایعی دیگر
ساخت تنور و ظروف سفالی در این دیار به عهده زنان است. این افراد با استفاده از گل سرخ رنگی كه از كوه های اطراف تهیه می كنند، به كار ساخت ظروف سفالی می پردازند كه آن را هه ورگر howrger می گویند.
* حمل و نقل ؛ از دیروز تا امروز
مسافرت در میان روستاها در گذشته به دلیل عدم وجود وسایل حمل و نقل اغلب به شكل پیاده و سوار شدن بر الاغ و قاطر صورت می گرفت و در حال حاضر نیز رفت و آمد روستاهای نزدیك به صورت پیاده بوده ولی استفاده از ماشین برای مراجعه به شهر و یا روستاهای دور متداول است.
به دلیل كوهستانی بودن منطقه و صعب العبور بودن بسیاری از راه ها، حمل بار به وسیله حیوانات خصوصاً قاطر و اسب و الاغ بسیار رایج است.
* ساخت تأسیسات گردشگری در اورامانات
هتل اورامان با سرمایه گذاری بخش خصوصی و با استفاده از تسهیلات بانكی با ظرفیت ۱۲ سوئیت، ۱۲ اتاق، تالار مراسم، پاركینگ و سایر تأسیسات جانبی بر اساس معماری خاص منطقه، به سبك بومی و خشكه چین در ورودی روستای اورامان با ۶۰ درصد پیشرفت فیزیكی در دست ساخت است.در این منطقه، توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، یك واحد سرویس بهداشتی با ۶ چشمه زنانه و مردانه، نمازخانه و یك واحد تجاری با صرف هزینه ۲۰۰ میلیون ریال ساخته شده است
http://howramannews.mihanblog.com/post/23

هورامان کجاست؟


درود و سلام بر قافله سالار كاروان هدايت آدميان و خاتم پيا مبران و ياران با وفايش و رهروان راستين پاك طينت و با صفايش.

علم و ادب , به تعبيري جامع تر، معرفت و فرهنگ از اركان پايداري بيرق مجد و عظمت اقوام و استمرار سرافراز تاريخ ملل و نور هميشه تابناك مشتاقان هدايت در مسير تكامل بشريت مي باشند. طبيعي است كه حاملان رايت بر افراشته و هميشه در اهتزاز تاريخ و عاملان راهيابي رهنوردان به سوي ترقي و تعالي، وارثان پيامبران و رادمردان ماندگار رديف نخست صحنه هاي گوناگون پيكار با جهل و ظلم وتاريكي، عالمان، مرشدان، انديشمندان، ادبا و سرداران فداكار ملت اند كه استوار و پايدار، صريح و صحيح بي محتوايي مظاهر دلفريب و بد سر انجام را عيان و با جهدي جدي حيات و توانشان را در طبق اخلاص در خدمت خلق تقديم، كه به رضاي خالق هستي و سعادت جاودان دست يابند و ذكر جميل اهل انصاف و نام نيك وصدقات جاريه تنها ماترك آنان براي آيندگان بوده و خواهد بود. ديگر اهم اركان سربلندي و آزادگي ماندگار، صبر، قناعت، تواضع و اعتدال مي باشند كه اين خصال عمدتا در توصيه ها و آموزه هاي عمومي اديان الهي تكرار و علاوه بر عالمان، عارفان، زاهدان، شاعران واصحاب راستين هنر جلوه هاي عملي آن بوده و عامه را بدان تعليم داده اند . لذا لذت آرام و سربلند زيستن را نيز خود چشيده اند و به مستمعين علاقه مند نيز توصيه نموده اند.

جاودانگي اقوام و ملل در تاريخ مرهون و مديون انسانهاي آراسته به چنين خصالي است كه شمع بشريت و نگين مملكتند، كه خوشبختانه از دير باز زادگاه ما هم در مقاطع مختلف از وجود اين ستاره هاي درخشان بهره مند بوده و بركت حضور و جهادشان تاثير خود را بر جاي نها ده است.

اين منطقه زادگاه و مهد پرورش افراد قانع، فداكار، سخت كوش و صبوري بوده كه استقامت را از كوههاي سر به فلك كشيده آن و متانت و لطافت طبع را از انواع گلهاي زيباي دامنه هاي كم نظير جبال زاگرس به ارث برده اند و همچون سيروان آرام وملايم تشنگان حقيقت را سيراب مي نمايند. جاي جاي اين منطقه يادآور و گذر گاه مردان وزناني است كه فكر، كار وگفتارشان منشا خير و بركت و نشاط حيات بوده كه همواره نجواهاي عارفانه عاشقان اين سامان در فضاي پاك و سالم هورامان طنين انداز است و خاطرات گرانقدري از پاسداري از مرزهاي عقيده و فرهنگ اصيل و ارزشمند به يادگار گذاشته اند كه به نوبه خود شنيدني و عبرت انگيز مي باشند.

زيبايي ها و مناظر سحر انگيز طبيعت كه بخشهايي از آن را سكنه صبور و مقاوم اين ديار چون نمايشگاهي دايمي و مستند از سخت كوشي خود درآورده اند هر صاحبدلي را به وجد و ذوق آورده و ناخودآگاه تسبيح و تحميد حضرت حق را بر زبان اهل حال و اربابان فهم جاري مي سازد. زيارت اماكن متبركه اوليا و عرفاي نامدار , ديدار با مرزبانان بي نام و نشان مرزهاي باور راستين و كيان ميهن عزيز و حافظان فرهنگ اصيل و ارزشهاي بومي و عمومي مفيد اين سامان فرح بخش و خاطره انگيز مي باشد. با ديدگاني بينا, قلبي پاك و گشادگي رخسار سفر و گذاري به اين ديار و يا ديدار با دينداران پاك دل هورامان, از ره آوردهاي بي مانندي چون التيام آلام , آرامش روح هاي بي قرار,دلي مالامال از مهر, شادماني و بازيابي توان جسم و جان حظي وافر نصيبتان خواهد گشت. ان شا الله